ในยุคที่โรงงานอุตสาหกรรมกำลังก้าวสู่ Smart Factory และ Industry 4.0 การเลือกใช้ระบบที่เหมาะสมเป็นสิ่งสำคัญ หลายโรงงานอาจสับสนระหว่าง MES (Manufacturing Execution System) และ Andon System ว่าต่างกันอย่างไร ใช้แทนกันได้หรือไม่ บทความนี้จะอธิบายอย่างละเอียดและเปรียบเทียบให้เข้าใจชัด เพื่อช่วยให้คุณเลือกลงทุนได้ถูกจุด
Andon คืออะไร?
Andon คือระบบแสดงสถานะและแจ้งเตือนความผิดปกติในหน้างาน เช่น ไฟ Andon, ปุ่มเรียกช่าง, หน้าจอ e-Andon จุดเด่นคือช่วยให้พนักงาน เห็นปัญหาทันทีและตอบสนองได้รวดเร็ว ลดการสูญเสียจากของเสียและ Downtime ได้อย่างมีประสิทธิภาพ
- ใช้เมื่อเกิดปัญหาที่ไลน์ผลิต
- เน้นความเร็วในการแก้ไข
- เหมาะกับพนักงานและหัวหน้างานในสายการผลิต
MES คืออะไร?
MES (Manufacturing Execution System) คือ ระบบบริหารการผลิตตามกรอบมาตรฐาน ISA-95 (Level 3) ซึ่งทำหน้าที่เชื่อมต่อระหว่าง ERP (ระบบธุรกิจ) และ SCADA/PLC (ระบบควบคุมเครื่องจักร) โดย MES ครอบคลุมฟังก์ชันหลัก เช่น
- Order & Dispatch: จัดการคำสั่งผลิตจาก ERP
- WIP Tracking: ติดตามงานที่อยู่ระหว่างผลิต
- Quality/SPC: ตรวจสอบคุณภาพและเก็บข้อมูล
- OEE (Overall Equipment Effectiveness): วัดประสิทธิภาพการผลิต
- Traceability: ตรวจสอบย้อนกลับประวัติการผลิต
- Reporting & Analytics: สร้างรายงานเพื่อการตัดสินใจ
ความแตกต่างหลักระหว่าง MES และ Andon
| หัวข้อ | Andon | MES |
|---|---|---|
| วัตถุประสงค์ | แจ้งเตือนเหตุผิดปกติและแก้ปัญหาเร็ว | ควบคุมและบริหารการผลิตทั้งโรงงาน |
| ระดับใน ISA-95 | Level 2-3 | Level 3 |
| ประเภทข้อมูล | เหตุการณ์หน้างานแบบเรียลไทม์ | คำสั่งผลิต, WIP, คุณภาพ, ประสิทธิภาพ |
| ผู้ใช้งานหลัก | พนักงานไลน์, ช่างซ่อม, หัวหน้างาน | Planner, QA, Production, Management |
| KPI เด่น | เวลาแก้ปัญหา (MTTR), Response Time | OEE, Yield, Cycle Time, On-time Delivery |
| การลงทุน | ต่ำ-กลาง (ฮาร์ดแวร์ + e-Andon) | กลาง-สูง (ซอฟต์แวร์ + Integration) |
ทำไมต้องใช้ทั้งสองระบบร่วมกัน?
จริง ๆ แล้ว Andon และ MES ไม่ได้มาแทนกัน แต่ เสริมกันได้อย่างดี
- Andon → ช่วยให้เห็นปัญหาทันที และแจ้งเหตุอย่างเป็นระบบ
- MES → เก็บบันทึกปัญหาจาก Andon เชื่อมกับข้อมูล OEE, Quality, และ Traceability
- การทำงานร่วมกันช่วยให้โรงงาน แก้ปัญหาเฉพาะหน้า + มีมาตรฐานระยะยาว
ตัวอย่างการใช้งานจริง
- Andon: พนักงานพบเครื่องจักรทำงานผิดพลาด → กด Andon → หัวหน้างาน/ช่างเข้ามาแก้ไขภายในไม่กี่นาที → ลด Scrap ได้ทันที
- MES: บันทึกปัญหาที่เกิดจาก Andon → วิเคราะห์ในรายงาน OEE → ระบุสาเหตุหลักและออกมาตรการป้องกันซ้ำ
คำถามพบบ่อย (FAQ)
Q: MES กับ Andon ต่างกันอย่างไร?
A: Andon เน้นการแจ้งเตือนเหตุผิดปกติแบบเรียลไทม์ ส่วน MES บริหารจัดการการผลิตทั้งระบบ รวมถึงคำสั่งผลิต คุณภาพ และ Traceability
Q: ควรเริ่มจากระบบไหนก่อน?
A: หากต้องการผลลัพธ์ไว ลด Downtime เริ่มจาก Andon แต่ถ้าต้องการระบบมาตรฐานครอบคลุมทั้งโรงงาน ควรเลือก MES หรือใช้ทั้งสองร่วมกัน
Q: Andon ต้องเชื่อมกับ MES หรือไม่?
A: ไม่จำเป็น แต่ถ้าเชื่อมจะได้ประโยชน์เพิ่ม เช่น บันทึก Downtime อัตโนมัติ และวิเคราะห์ OEE ได้ครบถ้วน
สรุป
- Andon: ช่วยให้หน้างานเห็นและแก้ปัญหาได้ทันที
- MES: ช่วยควบคุม บริหาร และสร้างมาตรฐานการผลิตทั้งโรงงาน
- การใช้งานร่วมกันทำให้โรงงาน ได้ทั้งผลลัพธ์ระยะสั้นและระยะยาว
สำหรับโรงงานที่กำลังวางแผนสู่ Smart Factory เริ่มจากการใช้ Andon เพื่อเก็บปัญหา → แล้วต่อยอดสู่ MES เพื่อมาตรฐานและ Traceability จะเป็นเส้นทางที่คุ้มค่าและได้ผลลัพธ์ยั่งยืนที่สุดj
ขอคำปรึกษาเพื่อเลือกระบบที่เหมาะกับโรงงานของคุณ
ทีมผู้เชี่ยวชาญจาก Appomax พร้อมให้คำปรึกษาฟรี!