Inventory ใน MES

การบริหารจัดการคลังสินค้า (Inventory) ในโรงงานอุตสาหกรรม ไม่ได้จำกัดเพียงการนับจำนวนวัตถุดิบหรือสินค้าสำเร็จรูป แต่หมายถึงการ มองเห็นการเคลื่อนไหวของวัตถุดิบและงานระหว่างการผลิตแบบครบวงจร ซึ่งระบบ MES (Manufacturing Execution System) เข้ามาช่วยเติมเต็มจุดนี้ได้อย่างแม่นยำ เพราะ MES เชื่อมโยงตั้งแต่การรับวัตถุดิบ → การนำเข้าไลน์ผลิต → การติดตาม WIP → จนออกมาเป็นสินค้าสำเร็จรูป ทำให้ข้อมูลทุกขั้นตอนสามารถตรวจสอบ ย้อนกลับ และวิเคราะห์ได้ทันที

1. Material Management: การบริหารจัดการวัตถุดิบอย่างมีประสิทธิภาพ

1.1 ขอบเขตของการทำงาน

• ตรวจรับและลงทะเบียนวัตถุดิบตั้งแต่เข้าคลัง
• ตรวจสอบคุณภาพเบื้องต้นก่อนนำเข้าไลน์ผลิต
• ควบคุมปริมาณคงเหลือ (Stock level) และอายุการใช้งาน (shelf life)
• จัดสรรวัตถุดิบไปยังไลน์ผลิตที่เหมาะสมตามแผนการผลิต

1.2 เทคโนโลยีที่ใช้

• Barcode & RFID: ช่วยให้ติดตามการเคลื่อนไหวของวัตถุดิบแบบ Real-time
• IoT Sensor: วัดสภาพการจัดเก็บ เช่น อุณหภูมิ ความชื้น เพื่อรักษาคุณภาพวัตถุดิบ
• ระบบแจ้งเตือน (Alert system): เมื่อปริมาณวัตถุดิบใกล้หมด หรือมีการใช้ผิดพลาด

1.3 ประโยชน์ที่ได้รับ

• ลดการสูญเสียวัตถุดิบที่หมดอายุหรือใช้ผิด
• ลดเวลาค้นหาหรือเบิกจ่าย เพราะทุกอย่างถูก Track ไว้ในระบบ
• เพิ่มความแม่นยำของการวางแผนผลิต เพราะข้อมูลสต็อกถูกต้อง

1.4 การเชื่อมโยงกับระบบอื่น

MES มักถูกเชื่อมต่อกับ ERP (Enterprise Resource Planning) และ WMS (Warehouse Management System) เพื่อทำให้แผนการผลิตกับการจัดซื้อ/จัดเก็บเชื่อมโยงกัน เช่น หาก ERP สร้าง Work Order ใหม่ → MES จะดึงข้อมูลเพื่อจองวัตถุดิบที่ต้องใช้ทันที

2. WIP (Work-in-Process): ติดตามสถานะงานระหว่างกระบวนการผลิต

2.1 ความหมาย

WIP คือสินค้าหรือชิ้นงานที่ยังอยู่ “กึ่งสำเร็จรูป” เช่น พลาสติกที่ฉีดขึ้นรูปแล้ว แต่ยังไม่ผ่านการประกอบ หรือยางที่ผ่านการรีด แต่ยังไม่เป็นชิ้นส่วนยางรถยนต์

2.2 ความสำคัญของการติดตาม WIP

• ช่วยวิเคราะห์ จุดคอขวด (Bottleneck) ในสายการผลิต
• ลดการสะสมของงานที่ยังทำไม่เสร็จ ซึ่งเป็นการผูกต้นทุนโดยไม่สร้างมูลค่า
• เพิ่มความสามารถในการคาดการณ์ Lead Time ของการผลิต

2.3 การทำงานของ MES กับ WIP

• บันทึกสถานะของแต่ละชิ้นงานแบบ Real-time (เริ่มต้น → กำลังผลิต → เสร็จสิ้น)
• ใช้ Dashboard แสดงความคืบหน้าของทุก Order และ Line
• มีระบบแจ้งเตือนเมื่อ WIP สูงเกินกว่าที่กำหนด เช่น หากงานค้างอยู่ในเครื่องจักรนานผิดปกติ
• เชื่อมกับระบบคุณภาพ (Quality) เพื่อหยุดการผลิตอัตโนมัติหากพบความผิดพลาดในงาน

2.4 ตัวอย่างการใช้งานจริง

• โรงงานอิเล็กทรอนิกส์: ติดตาม WIP ของบอร์ดวงจร ว่าผ่านกระบวนการบัดกรี/ทดสอบแล้วหรือยัง
• โรงงานยานยนต์: ตรวจสอบ WIP ของชิ้นส่วน เช่น กันชน ประตู หรือสายไฟ ที่ยังอยู่ในขั้นประกอบ
• โรงงานอาหาร: วัด Lead Time ของการผสม → บรรจุ → ตรวจคุณภาพ เพื่อคุมคุณภาพและความสด

2.5 วิธีการคำนวณ WIP

WIP เริ่มต้น + ต้นทุนการผลิต – ต้นทุนสินค้าที่ผลิต = WIP สิ้นสุด

ทำให้ผู้จัดการโรงงานมองเห็นมูลค่าเงินสดที่จมอยู่ในงานที่ยังผลิตไม่เสร็จ

3. ข้อดีของการใช้ MES เพื่อจัดการ Material & WIP

การจัดการ Inventory ในระบบ MES ไม่ได้เป็นเพียงการ “นับสต็อก” แต่คือการควบคุมตั้งแต่ต้นน้ำ (วัตถุดิบ) จนถึงกลางน้ำ (WIP) และต่อเนื่องไปยังปลายน้ำ (สินค้าสำเร็จรูป) ทำให้โรงงาน

• ลดการสูญเสีย
• ใช้ทรัพยากรได้อย่างคุ้มค่า
• ลด Lead Time
• และพร้อมปรับตัวสู่การผลิตแบบ Smart Factory

ศูนย์รวมข้อมูล MES

ทั้งหมดนี้รวมไว้ในที่เดียว!

ศูนย์รวมความรู้ MES สำหรับเจ้าของโรงงาน วิศวกร และผู้ประกอบการอุตสาหกรรมที่อยากยกระดับการผลิตด้วยระบบอัจฉริยะ

เรียนรู้เพิ่มเติม